Innovatie vanaf de top met operationeel directeur Krista Maes
Dag Krista. Hoe vertrouwd was je met De Vlaamse Waterweg nv toen je aan het hoofd kwam van de operationele afdelingen?
Krista: “Ik werkte tot 2014 voor De Vlaamse Waterweg nv, toen nog Waterwegen en Zeekanaal nv als afdelingshoofd Coördinatie & Ondersteuning. In die functie heb ik een zeer goed zicht gekregen op het reilen en zeilen en de projecten, waaronder Seine Schelde Vlaanderen, van de organisatie. De intensieve samenwerking met de verschillende afdelingen en met de collega’s van de toenmalige nv De Scheepvaart was ook een pluspunt. Toen ik in februari 2018 operationeel directeur werd bij De Vlaamse Waterweg nv – de fusie van de twee entiteiten – kwam ik dus terecht in een vertrouwde omgeving.”
Welke innovaties heb je sindsdien voorbij zien komen?
Krista: “Qua infrastructuur denk ik daarbij vooral aan het Albertkanaal waar we, in het kader van waterbeheersing, pompinstallaties met ingenieuze Archimedesschroeven* hebben geplaatst. Ze voorzien er als bonus gezinnen van stroom. De nieuwe stuw in Harelbeke, gebouwd in het kader van Seine Schelde Vlaanderen, is gebaseerd op dezelfde technologie: bij watertekort wordt water teruggepompt en als er voldoende water is, wordt er energie opgewekt. Energie die in dit geval voldoende is om de werking van de sluis en stuw te voorzien van elektriciteit. Een dergelijke energieneutrale sluis kan wel tellen qua innovatie, vind ik.”
* Archimedesschroeven draaien puur op waterkracht volgens een eeuwenoud schroefmechanisme. Ze maken gebruik van het natuurlijk aanwezige hoogteverschil van de waterweg om water te verplaatsen en stroom op te wekken.
Zijn er nog zulke combinaties van innovatie en duurzaamheid mogelijk, denk je?
Krista: “Zeker en vast. In het kader van het Sigmaplan werd slib, afkomstig van onderhoudsbaggerwerken, gerecupereerd voor de aanleg van een dijk in het overstromingsgebied in Vlassenbroek. De aanvoer gebeurde per schip, zodat de omgeving van Vlassenbroek duizenden vrachtwagenritten bespaard bleef. Intussen wordt deze techniek ook op andere plaatsen gebruikt.”
Hoe past de natuur in dat innovatieve beleid?
Krista: “We houden altijd rekening met de fauna en flora in en langs het water. Met Seine Schelde Vlaanderen hebben we daar veel aandacht voor en is rivierherstel op de Leie een volwaardig onderdeel van het project. Ook de Archimedesschroeven die we gebruiken zijn zodanig ontworpen dat vissen op visvriendelijke wijze in en uit de turbines kunnen zwemmen. Op het vlak van milieu zijn we met een aantal ondernemers in zee gegaan die op de Schelde plasticvangers zullen plaatsen om kleine deeltjes uit het water te halen. Het overgrote deel van plasticdeeltjes in de Schelde drijft immers niet aan het oppervlak, maar zweeft op grotere diepte door het water.”
Jullie innoveren ook digitaal. Wat moeten we ons daarbij voorstellen?
Krista: “De Vlaamse Waterweg nv wil een leidende rol spelen in digitale innovatie. Onbemand varen is hierbij een essentiële innovatie en we nemen hierin als Vlaamse waterwegbeheerder een prominente en leidende rol op. Zo hebben we ons ganse werkingsgebied opengesteld als proefproject. Uiteraard niet zomaar, maar mits goede afspraken. Concreet is er recent op het kanaal Plassendale Nieuwpoort in West-Vlaanderen een proefproject gelanceerd aangaande testvaarten met ‘onbemande’ watertruck+ vaartuigen. Daarnaast hebben we een ambitieus project opgezet rond automatisatie en afstandsbediening, met als doel om vanuit drie grote centrales verspreid over Vlaanderen alle beweegbare kunstwerken te bedienen.”
Hoe zie je de digitalisering bijdragen aan een vlotte verbinding tussen de Seine en de Schelde?
Krista: “Met Seine Schelde willen we werk maken van digitale toepassingen om geïntegreerde, efficiënte diensten voor een hoogstaand transportbeheer tussen regio’s en landen aan te bieden. De toepassing van RIS-data, en vooral onze toonaangevende ontwikkeling van VisuRIS, speelt daarin een grote rol om trafieken verkeersdata vlot toegankelijk te maken. Ook voor de Leie-as brengen we de evolutie van de scheepsbewegingen in kaart, om in de toekomst een optimaal verkeersmanagement te verzekeren. Tot slot rollen we voor de Leie-as bediening op afstand uit, waarbij we vanaf één locatie alle bruggen, sluizen, stuwen … kunnen besturen. Om daartoe te komen, werken we aan een ‘digital twin’ en dus een digitale kopie van onze infrastructuur. We zitten dus zeker niet stil!”
Over welke innovatie ben je zelf het meest enthousiast?
Krista: “Onbemand varen is nu natuurlijk ‘hot’, maar het wordt enkel mogelijk gemaakt dankzij het onderliggende informatiesysteem RIS (River Information Services, n.v.d.r.), en VisuRIS waarmee we deze RIS-informatie visualiseren. Concreet geeft VisuRIS binnenvaartondernemers en logistieke spelers toegang tot RIS en binnenvaartinformatiediensten die die het verkeers- en vervoersproces optimaliseren, gebaseerd op o.m. elektronische navigatiekaarten, scheepvaartberichten en systemen voor elektronische informatie-uitwisseling tussen schip en autoriteit, en autoriteiten onderling. VisuRIS is dan ook het project waarop ik momenteel het meest fier ben. Zeker aangezien dit systeem nu in alle binnenvaartlanden van Europa gebruikt zal worden. Toch wel iets waar wij als Vlamingen heel trots op mogen zijn!”
Op welke manier verbetert Smart Shipping** de binnenvaart?
Krista: “Slimme vaartuigen in combinatie met slimme communicatie en slimme waterweginfrastructuur zullen de binnenvaartsector de komende jaren competitiever en aantrekkelijker maken en een antwoord bieden op uitdagingen wat betreft mobiliteit en wegtransport. Onbemand en geautomatiseerd varen maakt de binnenvaart bovendien aantrekkelijker voor de arbeidsmarkt. Slimme vaartuigen zullen tevens beter zijn voor het milieu, de veiligheid, de mens en de maatschappij.”
** Smart Shipping zorgt ervoor dat de binnenvaart maximaal baat heeft bij automatisering en digitalisering via:
- Slimme vaartuigen: geautomatiseerde systemen aan boord voor bv. navigatie.
- Slimme infrastructuur: geautomatiseerd en vanop afstand bediend.
- Slimme communicatie: digitaal communicatieproces tussen de overheid en waterweggebruikers.
Hoe zullen al die nieuwe technologieën de job van binnenvaartbegeleiders veranderen?
Krista: “In de eerste plaats krijgen binnenvaartbegeleiders (brug- en sluisbedieners, n.v.d.r.) meer digitale informatie ter beschikking om hun werk uit te voeren. Hun job zal in de toekomst evolueren naar die van scheepvaartoperator. Via een computerscherm en camera’s zullen ze de sluis of brug bedienen vanop een volledig andere locatie. Schippers krijgen eveneens meer digitale informatie binnen om hun traject te optimaliseren. Zo kunnen ook bedrijven hun logistieke middelen en mensen beter gaan inzetten. Investeren in technologie is dus niet enkel voor scheepvaartmedewerkers een grote plus, maar voor alle logistieke spelers.”
En tot slot: is er een bepaald kunstwerk op de waterwegen waar je een speciale band mee hebt?
Krista: “Met de fiets- en voetgangersbrug in Wetteren - een stad die verdeeld wordt door de Schelde – heb ik als geboren en getogen Wetterenaar een speciale band. Vanuit het centrum bekeken woonde ik als kind aan de overkant van het water. Dagelijks moest ik dus over die brug naar school fietsen, maar je moet weten dat hij zo’n 30 à 35 jaar geleden al wat verouderd was. Het was dus heel uniek dat ik vorig jaar de kans kreeg om de nieuwe fiets- en voetgangersbrug mee in te huldigen. Een nostalgisch moment én een nieuw begin voor Wetteren!”
