Rome werd niet gebouwd in één dag, luidt het spreekwoord. Zo had ook de bouw van een nieuwe stuw en vispassage heel wat voeten in de aarde. Letterlijk, want vóór de werken stuurde De Vlaamse Waterweg nv een groot team van archeologen, bodemkundigen en biologen tot wel 8 meter diep het veld in. Net zo rijk als die van Rome is de geschiedenis van Kerkhove (Avelgem) langs de Boven-Schelde!
Naar aanleiding van de bouw van de nieuwe stuw voerde Universiteit Gent in 2008 en 2009 boringen uit op de linkeroever van de Boven-Schelde. Begraven onder dikke lagen klei en veen werd een langgerekte stroomrug, een natuurlijke verhoging langs een rivier, en een fossiele geul gedetailleerd in kaart gebracht. Tussen mei 2015 en oktober 2016 sloegen Gate Archaeology, Universiteit Gent en Jan De Nul de handen in elkaar om in twee grote werkputten data te verzamelen. In de bovenste klei- en veenlagen werd een deel van de Romeinse weg tussen Bavay en Aardenburg geregistreerd. De onderliggende, meer zandige lagen, werden gezeefd en bevatten vuurstenen werktuigen, verbrande botfragmenten, houtskool en verkoolde hazelnootschelpen; onomstotelijke bewijzen van de prehistorische mens! Op het ritme van de seizoenen leefden ze van wat de natuur hen te bieden had: ze joegen op wild, verzamelden planten en vruchten en visten in de ‘Schelde’.
De bedrijvige Boven-Schelde
De opgraving bevestigt dat de locatie al meer dan 10.000 jaar een hotspot is. Water trekt mensen aan, van 10.000 jaar geleden tot anno 2020. De bouw van de stuw en vispassage zijn namelijk een onderdeel van het Europese binnenvaartproject Seine Schelde Vlaanderen. Met dit project verbeteren we de verbinding tussen de Seine en de Schelde. Dit garandeert economische groei en werkgelegenheid in het hart van Europa.
Technisch huzarenstukje
Na het voltooien van de betonbouw en de grondwerken voor de nieuwe stuw plaatste waterwegbeheerder De Vlaamse Waterweg nv in de zomer van 2019 de stuwsegmenten, die de waterstand regelen. Dit gebeurde met grote kranen, want één segment weegt al makkelijk 40 ton. Dankzij die grote omvang kunnen ze elk 300 kubieke meter water per seconde afvoeren, ofwel zeven olympische zwembaden per minuut.
De nieuwe stuw wordt een ontdubbeld exemplaar met twee identieke stuwsegmenten. Wanneer tijdens een noodsituatie één segment defect is, kan het andere nog steeds voldoende water afvoeren of ophouden. Zo zorgt ze ervoor dat schippers bij droge of natte periodes hun werk kunnen blijven doen en helpt ze overstromingen voorkomen.
Ruimte voor natuur
Naast de stuw komt er een nieuwe vispassage. Deze bestaat uit een opeenvolging van drempels die het hoogteverschil tussen het opwaartse en het afwaartse deel van de rivier geleidelijk overbruggen. Zo kunnen vissen voorbij de stuw zwemmen op zoek naar een paaiplaats of voedsel. De natuur beschermen en helpen, is dan ook een van de pijlers van Seine Schelde Vlaanderen.
