Boven-Schelde klaar voor de toekomst?

De Boven-Schelde is een belangrijke schakel voor de binnenvaart in Vlaanderen en in het hart van Europa. Deze vaarweg maakt deel uit van het netwerk Seine Schelde Vlaanderen. De infrastructuur is al lang tijd in dienst. Het gaat hier specifiek over de 3 sluizen op de Boven-Schelde, namelijk in Asper, Oudenaarde en Kerkhove.

Om de waterweg toekomstbestendig te maken en uit te bouwen tot een krachtig transportnetwerk zijn aanpassingswerken noodzakelijk:

  • een grondige opknapbeurt voor de bestaande stuwsluiscomplexen, en hierop volgend
  • de bouw van extra sluizen.

Wat

Momenteel loopt een studie naar de modernisering van de stuwsluiscomplexen. Wat gaat er gebeuren?  De Vlaamse Waterweg investeert – met steun van de Europese Unie – in essentiële aanpassingen om de infrastructuur betrouwbaar te maken.

VERBETEREN VAN DE BESTAANDE SLUIZEN

Het upgraden van de 3 sluizen bestaat uit het vervangen van de elektromechanische en stalen onderdelen van de sluizen. Concreet gaat het om de sluisdeuren en de hefschuiven van het vul- en ledigingssysteem. Plaatselijke aanpassingen, afhankelijk van de noden per sluis:

  • kleinere verbeteringen aan de bouwkundige infrastructuur, zoals betonherstellingen en herconserveren stalen onderdelen
  • aanpassen van de dorpels van de sluishoofden om een veilige doorvaart te garanderen

Deze verbeteringswerken gebeuren voor de bouw van de nieuwe sluizen omdat de betrouwbaarheid van de huidige sluizen niet hoog genoeg meer is om te kunnen wachten. Of de 3 sluizen tegelijk, of serieel gerenoveerd worden is nog onderdeel van de studie en in overleg met de gebruikers (schippers, bedrijven met overslag …) van deze sluizen.

VOORBEREIDING BEDIENING OP AFSTAND

Binnen dit project worden de installaties op de stuwsluiscomplexen voorbereid om op afstand te kunnen bedienen. Dit kadert in het programma van de Vlaamse Waterweg om tegen 2032 alle beweegbare kunstwerken vanuit 3 centrales te kunnen bedienen. Specifiek voor deze sluizen zal dat gebeuren vanuit Evergem. Sluisbedieningsgebouwen zullen op termijn verdwijnen en vervangen worden door nieuwe gebouwen met de nodige elektromechanische uitrusting. In geval van nood  zal er nog steeds de mogelijkheid zijn om de sluizen tijdelijk ter plaatse te bedienen.

BOUW NIEUWE SLUIZEN

Daarnaast worden ook nieuwe, grotere sluizen gebouwd. Dat betekent:

  • maximale beschikbaarheid doordat beide systemen tegelijk werkzaam zullen zijn
  • ook de modernste schepen klasse Vb zullen op termijn kunnen passeren.

Doorgang Va schepenIn de tussentijd — zolang de Boven-Schelde tussen de sluizen in nog niet is aangepast hiervoor — zullen de twee naast elkaar liggende sluizen (per complex) Va schepen kunnen verschutten. Eén in de gerenoveerde sluis en één of twee in de nieuwe sluis.

Meer informatie

Waarom

EEN LANGETERMIJNVISIE OP ASSETMANAGEMENT

Vlaanderen telt heel wat bruggen, tunnels en ook sluizen die inmiddels sterk verouderd zijn. Om de onderhoudsachterstand weg te werken doet de Vlaamse overheid een grote inhaalbeweging voor het herstellen en vervangen van deze zogenaamde kunstwerken. Een plan van aanpak 2020-2030 voorziet in renovatie, onderhoud en modernisering. De bestaande sluizen op de Boven-Schelde dateren uit de jaren 1920 en zijn bijgevolg quasi honderd jaar oud. Ze hebben nagenoeg dezelfde afmetingen (nuttige afmetingen: 125,00 m x 14,00 m) en werden destijds ontworpen om zes spitsen (300 ton-schepen) tegelijkertijd te versassen. Deze afmetingen laten toe dat op vandaag klasse Va schepen (2000-3500 ton) versast worden, weliswaar met beperkingen wat betreft diepgang. 

Nu zijn de sluizen verouderd waardoor de bedrijfszekerheid sterk is afgenomen. Dat betekent vaak stremmingen en een reële kans op uitval.

MEER DIEPGANG, EFFICIËNTERE BELADING

Hoewel de huidige sluizen voldoende lang en breed zijn om klasse Va-schepen te versassen, vormt de diepgangbeperking door de sluisdrempels een belangrijk knelpunt. De belading van schepen is beperkt waardoor het transport economisch minder rendabel is en wachttijden voor de schepen aan de sluizen langer zijn. Dat leidt opnieuw tot een hogere kost voor het binnenvaarttransport. De drempels in de sluishoofden worden aangevaren. In droogteperiodes moet er noodgedwongen een bijkomende diepgangbeperking worden ingevoerd.

WERKEN AAN VERBETERDE CAPACITEIT

De capaciteitsbeperking van de bestaande sluizen vormt een hinder voor de groei van de trafiek op de Boven-Schelde. Dergelijk verouderde infrastructuur met een hoge blootstelling geeft een hoger risico op uitval. Dat brengt de veiligheid in gevaar en kan een grote economische en maatschappelijke impact hebben.

Om zowel de bedrijfszekerheid aan te pakken als in te spelen op een uitgebreide capaciteit voor het verschutten van binnenvaartschepen, wordt gekozen voor volgende oplossing: Het opknappen van de bestaande sluizen. Gezien de hoogdringdheid gebeurt dit eerst. Het bouwen van nieuwe sluizen, voorzien op schepen klasse Vb, dus klaar voor toekomstige trafieken.

Op deze manier ontstaat bovendien een redundante oplossing: bij het niet functioneren van één van beide sluizen op een locatie, kan de tweede sluis telkens nog het verschutten van schepen waarborgen. Dit garandeert een grotere beschikbaarheid en betrouwbaarheid.

PASSEND BINNEN HET SEINE-SCHELDE PROGRAMMA

Net zoals de Leie verbindt de Boven-Schelde Gent (en bij uitbreiding het Scheldebekken) met Wallonië en Frankrijk. De rivier heeft dus veel potentieel om watertransport naar onze buurlanden, en ver daar voorbij, nog meer kracht bij te zetten. Met grotere sluizen, die schepen met grotere diepgang toelaten, anticiperen we op toekomstig verkeer van schepen van minstens klasse Vb. Dat zijn schepen die 190 meter lang en 11,4 meter breed zijn. Ze kunnen tot 4.500 ton goederen en 3 lagen containers vervoeren. Dat is evenveel als 220 vrachtwagens!

Wanneer

Studie modernisering sluizencomplex: gestart in 2023 

Daaruit volgde de beslissing om de huidige sluizen te renoveren en aansluitend te starten met de bouw van de grotere sluizen.

Grondige renovatie van de huidige sluizen: 2025 - 2026

De exacte planning is afhankelijk van de contractbesprekingen en het beschikbare budget.

Bouw van grotere sluizen naast de huidige: 2023 - 2031

Timing afhankelijk van de onderhandelingsprocedure met de aanbieders en de omgevingsvergunningsprocedure.

Waar?

De aanpassingen situeren zich in Asper, Kerkhove en Oudenaarde.