In Wervik investeerden we in een betere toekomst voor de binnenvaart om transport via het water een duwtje in de rug te geven.

copyright Ignace Lacante

Wat, waarom, wanneer?

 

Wat

De Leie moet verruimd worden om een vlotte doorgang te verlenen aan grotere schepen. Zij hebben immers meer plaats nodig om veilig te varen en kruisen. Moderne schepen zijn langer en breder, dus moeten we de vaarweg naargelang aanpassen. Omdat deze schepen meer lading kunnen vervoeren, liggen ze dieper in het water en hebben ze ook onder de waterspiegel meer ruimte nodig.

Waarom

De Leie in Wervik werd op Vlaams grondgebied reeds verbreed om een vlotte doorgang te verlenen aan grotere schepen. In de toekomst wordt de rivier hier ook nog verdiept. Hedendaagse binnenvaartschepen hebben immers meer plaats nodig om veilig te kunnen varen en kruisen. Moderne schepen zijn breder, dus moeten we de vaarweg naargelang aanpassen. Omdat ze een groter laadvermogen hebben, liggen ze dieper in het water en hebben ze ook onder de waterspiegel meer ruimte nodig.

Wanneer

De Leie wordt in verschillende fases gemoderniseerd. In totaal pakken we 45 kilometer van de rivier aan. Dat kan je niet zomaar in één keer. Daarom pakken we deel per deel aan, van noord naar zuid. We beginnen tussen Deinze en Sint-Baafs-Vijve en gaan door naar het stuk tussen Sint-Baafs-Vijve en Harelbeke. Vervolgens werken we tussen Harelbeke en Menen, om tenslotte het stuk tussen Menen en Wervik aan te pakken.

In eerste instantie werd er uitvoerig gesproken met verschillende partners. Dat resulteerde in een visie voor een toegankelijkere Leie voor de binnenvaart. In het najaar van 2015 startte vervolgens de studie naar de modernisering van de Leie: verruiming, zwaaikommen, passeerstroken, natuurvriendelijke oevers, meanders, een aantal wegbruggen en fietsers- en voetgangersbruggen.

Intussen is er een globaal voorontwerp dat sinds midden 2017 klaar is. Dat voorontwerp werken we verder uit, deel per deel. In de studie bekijken we tal van elementen zoals de nautische voorwaarden, stabiliteit, ruimtelijke planning, groenbeheer, nutsleidingen … Hiermee werken we een definitief ontwerp uit.

Tijdens de werken aan de omgeving en de nieuwe Leiebrug werd de vaarweg reeds voor een groot stuk verbreed. De verdere verdieping en verbreding van de Leie in Wervik is momenteel voorzien in 2024.

Waar?

De Leie in Wervik wordt verruimd om een vlotte doorgang te verlenen aan grotere schepen.

https://www.seineschelde.be/

Verwant nieuws

Veelgestelde vragen

Hieronder vind je veelgestelde vragen over deze vaarweg / locatie / aanpassing. Vind je het antwoord op jouw vraag niet, dan kan je jouw vraag steeds naar ons doorsturen.

Hoe wordt een waterweg verruimd?

De gekanaliseerde Leie is nu overal 3,5 meter diep. Om grotere schepen vlot te laten varen, moet de Leie overal 4,5 meter diep zijn. Dat doen we door de bodem af te graven. 

Daarnaast moet de waterweg ook breder worden. Hoeveel de breedte precies bedraagt, hangt af van lokale factoren en tal van andere elementen. Dat doen we door de oevers af te graven, ook onder de waterspiegel, en door bochten flauwer (en dus rechter) te maken. 

Om die extra diepte en breedte te creëren zijn baggerwerken noodzakelijk. 

Hoe verdiepen en verbreden we de waterweg?

Als je een dwarsdoorsnede van bijvoorbeeld de Leie bekijkt, zie je dat de oevers en bodem de vorm van een trapezium hebben. Bovenaan is de waterweg breed en naar onder toe wordt hij smaller. 

Wanneer we de bodem van de Leie verdiepen naar 4,5 meter, nemen we ook die smalle onderkant van de oevers mee. Om de waterweg te verbreden, worden de oevers verder afgegraven. Om ervoor te zorgen dat de oevers overeind blijven, verstevigen we ze met kaaimuren of verticale oeververdedigingen.

Verticale oeververdediging natuurlijke oever

 

Hoe verruimen we bochten?

Moderne schepen zijn langer en dus minder wendbaar. Een scherpe bocht nemen is voor hen niet zo evident. Daarom maken we de bochten breder of flauwer, zodat deze schepen vlotter kunnen doorvaren.

De bocht verbreden doen we door de oevers in die bocht aan te passen. De schuin aflopende oevers worden vervangen door nieuwe, verticale oeververdedigingen of kaaimuren. Eens de nieuwe, rechte oevers klaar zijn, wordt de overtollige grond gebaggerd. Zo krijgt een schip onder de waterspiegel meer plaats om de bocht te nemen. 

Wanneer het niet mogelijk is om een bocht te verbreden, moeten we ze flauwer maken. In dat geval gaan de aanpassingen verder dan verticale oeververdedigingen aanbrengen. De bocht wordt dan weggewerkt en rechtgetrokken. Er wordt dus een grotere hoeveelheid grond weggenomen om plaats te maken voor een passerend schip.

 

Wat betekent diepgang?

Diepgang en diepte zijn twee verschillende dingen. De Leie, bijvoorbeeld, brengen we tot 4,5 meter diepte omdat hedendaagse schepen een diepgang van wel 3,5 meter kunnen hebben. Dat wil zeggen dat ze 3,5 meter diep in het water liggen. Om niet in aanraking te komen met de bodem of obstakels voorzien we één meter extra diepte.

De diepgang van een schip hangt af van hoe zwaar het geladen is. Hoe meer vracht een schip aan boord heeft, hoe dieper het in het water ligt.

Wat is een kaaimuur?

Een kaaimuur is een verticale oeververdediging, of ook wel versteviging, waar schepen kunnen aanmeren om hun vracht in en uit te laden. Elke kaaimuur is dus een oeververdediging, maar niet elke oeververdediging is een kaaimuur.

Wat is een verticale oeververdediging?

Wanneer het gaat over oeverconstructies, wordt nogal vaak de term ‘kaaimuur’ gebruikt. Dit is echter niet overal correct. Vaak gaat het ook over een verticale oeververdediging.

Door een verticale oeververdediging aan te brengen, creëren we een zogenaamd bakprofiel in de waterloop. Dit wil zeggen dat de oevers recht in plaats van schuin naar beneden lopen. Dit geeft een constante waterdiepte over de volledige breedte van de waterweg en dus is er meer ruimte voor scheepvaart.

Een natuurlijke oever heeft schuin aflopende randen en geen verticale.

infographic vertikale oeververdediging natuurlijke oever

Wat zijn baggerwerken?

De term ‘baggeren’ omvat alle werken die nodig zijn om zand, slib en ander materiaal weg te halen van de waterbodem.

Het woord ‘baggeren’ komt van ‘bagger’. Bagger is slib dat ontstaat door plantenresten, afval, bodemmateriaal en bladeren die zich vastzetten op de bodem van vaarwegen. Als het baggerslib te dik wordt, kan dit het scheepvaartverkeer hinderen. Daarom wordt het dan ook verwijderd. 

Bijna alle baggerslib dat naar boven gehaald wordt uit waterlopen, zoals de Leie en het Afleidingskanaal van de Leie, is van goede milieuhygiënische kwaliteit. Het slib zal gebruikt worden om de vroegere zandwinningsput op de grens Oostakker-Lochristi weer op te vullen. 

Wat zijn de meest voorkomende procedures en stappen in een onderzoek?

Milieueffectenrapport (MER)

Wanneer grote infrastructuurwerken worden gepland, moet tijdens de voorbereidende fase een milieueffectenrapport worden opgesteld. Dat is een uitgebreid verslag over de verwachte gevolgen van de geplande werken voor mens, natuur en landschap. Voor minder complexe ingrepen volstaat een milieueffectenscreening: een lightversie van het rapport.

Een plan-MER onderzoekt de milieueffecten van alle mogelijke alternatieven voor de locatie en realisatie van een project, bijvoorbeeld voor een nieuwe sluis, stuw, enzovoort. Het volgt de vooropgestelde doelstellingen van een project. Onder andere op basis van dit onderzoek kan er een beslissing volgen over de beste locatie en realisatie voor het project. Daarna kan er een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) worden opgemaakt om indien nodig de bestemming van bepaalde zones te wijzigen.

Een project-MER gaat uit van een gekozen locatie en onderzoekt de milieueffecten van de concrete uitvoering van een project en de impact van de werken op de omgeving.

Ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP)

Een ruimtelijk uitvoeringsplan is enkel nodig in geval van een bestemmingswijziging. Wanneer een bepaalde bodembestemming gewijzigd moet worden, wordt zorgvuldig bekeken of de wijziging verantwoord is. Daarvoor wordt een openbaar onderzoek gedaan.

Met dit plan legt de overheid in een bepaald gebied de bodembestemming vast: bouwgrond, landbouwgrond, industrie, enzovoort. Ruimtelijke uitvoeringsplannen vervangen de vroegere gewestplannen. Voor alle percelen in een bepaald gebied wordt zo heel duidelijk wat er kan en wat niet. Op basis hiervan kunnen omgevingsvergunningen toegekend worden.

Ontwerp

Om tot een ontwerp te komen van bijvoorbeeld een sluis of stuw, moeten alle voorgaande stappen in je onderzoek goedgekeurd zijn: een milieueffectenrapport of -screening en eventueel een ruimtelijk uitvoeringsplan. Pas daarna kan je beginnen aan je ontwerp.

De ontwerpfase start met een vooronderzoek waaruit conceptontwerpen ontstaan. Vervolgens kan een voorontwerp uitgewerkt worden: daarmee doe je voorstellen voor de locatie en de invulling (wegenis, vormgeving, aparte fiets- en voetpaden …) van het bouwwerk. Wanneer een bepaald voorontwerp wordt gekozen, wordt dit verder verfijnd naar een definitief ontwerp.

Omgevingsvergunning

Een omgevingsvergunning is nodig om werken te mogen uitvoeren. De omgevingsvergunning verenigt en vervangt de stedenbouwkundige vergunning, de verkavelingsvergunning en de milieuvergunning. Dat is efficiënter, bespaart tijd en leidt tot betere resultaten.

Openbaar onderzoek

Nadat een milieueffectenrapport of ruimtelijk uitvoeringsplan is opgemaakt, of een omgevingsvergunning gegeven is, volgt een openbaar onderzoek. Dat is noodzakelijk om nadien goedkeuring te krijgen.

Bij een openbaar onderzoek kunnen belanghebbenden, zoals bewoners of bedrijven in de buurt, opmerkingen formuleren. Deze moeten ingediend worden bij het college van burgemeester en schepenen. Zij geven dit door aan de bouwheer, die bekijkt hoe gewichtig de opmerkingen zijn en of ze meegenomen kunnen worden in het verdere traject.

Aanbesteding

Wanneer het nodige studiewerk gebeurd is en er beslissingen zijn genomen, start de zoektocht naar een aannemer die het project zal uitvoeren. Bij grote werken gaat het vaak om meerdere aannemers die de handen in elkaar slaan.

Er wordt een gedetailleerde opdracht uitgeschreven, waarvoor verschillende aannemers zich kunnen inschrijven. Degene die de opdracht uiteindelijk binnenhaalt, moet minstens 15 dagen en ten laatste 45 dagen nadien beginnen met de werken. Daarvoor geeft de opdrachtgever een zogenaamd aanvangsbevel.

Zit je nog met een vraag?

Contacteer ons

In beeld

Publicaties