In Zulte passeert de rivier de Leie, die de verbinding vormt richting Frankrijk.

Wat, waarom, wanneer?

 

Wat

In Zulte werken we aan een betere toekomst voor de binnenvaart om transport via het water een duwtje in de rug te geven. Ook doen we hier aan rivierherstel en geven we zo de natuur weer alle kansen. Verder hebben we aandacht voor recreatie, zodat iedereen mee kan genieten van het water en haar omgeving.

Waarom

Om grotere schepen een vlotte doorgang te verlenen op de Leie wordt de rivier verruimd en verbreed. Door meer ruimte te creëren, wordt de Leie heel wat toegankelijker voor de binnenvaart van de toekomst.

Niet enkel voor een betere binnenvaartinfrastructuur, maar ook voor rivierherstel en recreatie hebben we aandacht in Wielsbeke. Ter hoogte van de Limnanderdreef bouwen we een gloednieuwe fietsers- en voetgangersbrug en in de buurt van de passeerstrook in Machelen bouwden we eerder al een aanlegsteiger voor passagiersschepen. Tussen Olsene en Ponthoek verbinden we een oude meander opnieuw met de Leie. Ook de oevers worden op een natuurvriendelijke manier hersteld, zodat de rivier een waar paradijs wordt voor de ontwikkeling van typische fauna en -flora. Tot slot maken fauna-uitstapplaatsen het plaatje compleet. Hier kunnen dieren makkelijk uit het water geraken en langs de oevers op zoek gaan naar een nestplaats of voedsel.

Wanneer

De passeerstrook en de aanlegsteiger zijn klaar sinds 2013. In april 2022 startten we met de aanleg van natuurvriendelijke oevers langs de Leie. De bouw van de nieuwe fietsers- en voetgangersbrug wordt afgewerkt tegen eind 2024.

Toegankelijkheid tijdens de werken

Tijdens de werken zijn er verschillende omleidingen van kracht voor fietsers, voetgangers en gemotoriseerd verkeer.

Fiets

Voetganger

Nieuws over Zulte

Veelgestelde vragen

Hieronder vind je veelgestelde vragen over deze vaarweg / locatie / aanpassing. Vind je het antwoord op jouw vraag niet, dan kan je jouw vraag steeds naar ons doorsturen.

Hoe wordt een waterweg verruimd?

De gekanaliseerde Leie is nu overal 3,5 meter diep. Om grotere schepen vlot te laten varen, moet de Leie overal 4,5 meter diep zijn. Dat doen we door de bodem af te graven. 

Daarnaast moet de waterweg ook breder worden. Hoeveel de breedte precies bedraagt, hangt af van lokale factoren en tal van andere elementen. Dat doen we door de oevers af te graven, ook onder de waterspiegel, en door bochten flauwer (en dus rechter) te maken. 

Om die extra diepte en breedte te creëren zijn baggerwerken noodzakelijk. 

Hoe verdiepen en verbreden we de waterweg?

Als je een dwarsdoorsnede van bijvoorbeeld de Leie bekijkt, zie je dat de oevers en bodem de vorm van een trapezium hebben. Bovenaan is de waterweg breed en naar onder toe wordt hij smaller. 

Wanneer we de bodem van de Leie verdiepen naar 4,5 meter, nemen we ook die smalle onderkant van de oevers mee. Om de waterweg te verbreden, worden de oevers verder afgegraven. Om ervoor te zorgen dat de oevers overeind blijven, verstevigen we ze met kaaimuren of verticale oeververdedigingen.

Verticale oeververdediging natuurlijke oever

 

Hoe verruimen we bochten?

Moderne schepen zijn langer en dus minder wendbaar. Een scherpe bocht nemen is voor hen niet zo evident. Daarom maken we de bochten breder of flauwer, zodat deze schepen vlotter kunnen doorvaren.

De bocht verbreden doen we door de oevers in die bocht aan te passen. De schuin aflopende oevers worden vervangen door nieuwe, verticale oeververdedigingen of kaaimuren. Eens de nieuwe, rechte oevers klaar zijn, wordt de overtollige grond gebaggerd. Zo krijgt een schip onder de waterspiegel meer plaats om de bocht te nemen. 

Wanneer het niet mogelijk is om een bocht te verbreden, moeten we ze flauwer maken. In dat geval gaan de aanpassingen verder dan verticale oeververdedigingen aanbrengen. De bocht wordt dan weggewerkt en rechtgetrokken. Er wordt dus een grotere hoeveelheid grond weggenomen om plaats te maken voor een passerend schip.

 

Waarom zullen sommige meanders aangepast worden en anderen niet?

In overleg met experten, bekijken we waar we de bestaande biodiversiteit langs de Leie een extra impuls kunnen geven. De Leiemeanders worden allemaal uitvoerig onderzocht op verschillende factoren. Een van deze factoren is de waterkwaliteit. Aangezien de afgesneden Leiemeanders momenteel vaak een (veel) betere waterkwaliteit hebben dan de Leie zelf, dient de waterkwaliteit in de vaarweg eerst nog verder te verbeteren voordat de aansluiting kan gerealiseerd worden. Anders bestaat de kans dat het water ​in de meander slechter zou zijn dan voor de aanpassing. Voor bepaalde meanders, die nu reeds een grote diversiteit aan planten en dieren hebben ontwikkeld, kan daarom beslist worden deze (nog) niet in verbinding te stellen met de Leie.

 

Wat betekent diepgang?

Diepgang en diepte zijn twee verschillende dingen. De Leie, bijvoorbeeld, brengen we tot 4,5 meter diepte omdat hedendaagse schepen een diepgang van wel 3,5 meter kunnen hebben. Dat wil zeggen dat ze 3,5 meter diep in het water liggen. Om niet in aanraking te komen met de bodem of obstakels voorzien we één meter extra diepte.

De diepgang van een schip hangt af van hoe zwaar het geladen is. Hoe meer vracht een schip aan boord heeft, hoe dieper het in het water ligt.

Wat is een fauna-uitstapplaats?

In het verleden werden rivieren aangepast voor de binnenvaart. Dat gebeurde door deze rivieren rechter te maken of te kanaliseren. Bij gekanaliseerde rivieren zoals de Leie of kanalen zoals het Afleidingskanaal van de Leie vormen de steile oevers een gevaarlijke barrière voor diverse diersoorten. Daarom bouwen we op heel wat plaatsen fauna-uitstapplaatsen.

Vogels hebben geen probleem om vanop het water hun vleugels open te slaan en aan land te gaan. Voor dieren die lopen, kruipen of kronkelen is dat wel anders. Daarom bouwen we aan de waterkant een soort trapje, waardoor ze makkelijk op het droge geraken.

Wat is een kaaimuur?

Een kaaimuur is een verticale oeververdediging, of ook wel versteviging, waar schepen kunnen aanmeren om hun vracht in en uit te laden. Elke kaaimuur is dus een oeververdediging, maar niet elke oeververdediging is een kaaimuur.

Wat is een passeerstrook?

Grotere schepen moeten een vlotte en veilige toegang krijgen tot het waterwegennetwerk. Deze schepen zijn tot wel 190 meter lang en 11,4 meter breed. We passen onze waterwegen aan hun noden aan, maar vaak moeten we werken met een beperktere ruimte. Om ervoor te zorgen dat ze elkaar toch kunnen kruisen, leggen we passeerstroken aan.
 
Een passeerstrook is een lokale verbreding van de waterweg. Het is een tijdelijke aanmeerplaats van ongeveer 570 meter lang, waarnaar grote schepen en duwkonvooien kunnen uitwijken om een tegenligger te laten passeren. De passeerstrook zelf is niet te krap bemeten, zodat het schip vlot kan uitwijken en geen moeilijke manoeuvres hoeft uit te voeren. Door de lengte van de passeerstrook is het ook mogelijk dat het schip nog een stukje kan doorvaren en niet hoeft te stoppen. Wanneer de tegenligger voorbijgevaren is, kan het schip in de passeerstrook zijn reis verderzetten.

Wat is een verticale oeververdediging?

Wanneer het gaat over oeverconstructies, wordt nogal vaak de term ‘kaaimuur’ gebruikt. Dit is echter niet overal correct. Vaak gaat het ook over een verticale oeververdediging.

Door een verticale oeververdediging aan te brengen, creëren we een zogenaamd bakprofiel in de waterloop. Dit wil zeggen dat de oevers recht in plaats van schuin naar beneden lopen. Dit geeft een constante waterdiepte over de volledige breedte van de waterweg en dus is er meer ruimte voor scheepvaart.

Een natuurlijke oever heeft schuin aflopende randen en geen verticale.

infographic vertikale oeververdediging natuurlijke oever

Wat zijn baggerwerken?

De term ‘baggeren’ omvat alle werken die nodig zijn om zand, slib en ander materiaal weg te halen van de waterbodem.

Het woord ‘baggeren’ komt van ‘bagger’. Bagger is slib dat ontstaat door plantenresten, afval, bodemmateriaal en bladeren die zich vastzetten op de bodem van vaarwegen. Als het baggerslib te dik wordt, kan dit het scheepvaartverkeer hinderen. Daarom wordt het dan ook verwijderd. 

Bijna alle baggerslib dat naar boven gehaald wordt uit waterlopen, zoals de Leie en het Afleidingskanaal van de Leie, is van goede milieuhygiënische kwaliteit. Het slib zal gebruikt worden om de vroegere zandwinningsput op de grens Oostakker-Lochristi weer op te vullen. 

Wat zijn meanders?

Meanders zijn natuurlijke lussen in de waterloop, het bewijs van een kronkelende rivier. Honderden jaren geleden kende de Leie nog vele meanders. Door de eeuwen heen werd de rivier stelselmatig rechtgetrokken om ze beter bevaarbaar te maken voor de binnenvaart. De vroegere meanders zijn dan ook in de meeste gevallen afgesloten van de gekanaliseerde Leie. Sommige zijn gedempt, andere worden gebruikt als visvijver of liggen er verlaten bij. Met het project willen we waar mogelijk de Leiemeanders opnieuw verbinden met de rivier.

Wat zijn natuurvriendelijke oevers?

In het verleden werden heel wat rivieren geschikt gemaakt voor de binnenvaart. Daardoor hebben de oevers van deze rivieren hun natuurlijke waarde door de jaren heen verloren. Deze oevers worden hersteld op een natuurvriendelijke manier om economie en natuur weer hand in hand te laten gaan. 

Op heel wat plaatsen langs de rivier de Leie worden zogenaamde vooroevers gebouwd door stalen wanden of palen te plaatsen tussen de oever en de waterweg. Zo beschermen ze de eigenlijke oever tegen de golfslag van de schepen. Ook ontstaan hierdoor luwe, ondiepe zones die gevuld worden met water uit de rivier. Zo vormen er zich plekken die een waar paradijs zijn voor de ontwikkeling van typische fauna en flora. Verder worden lokaal diepere zones beschermd, om zo vispopulaties een veilige verblijfplaats te bieden. 

We gebruiken een variatie van verschillende methodes voor een natuurvriendelijke herstel. Het kan gaan om open water of moeraszones, maar ook natte, vochtige of drogere natuurtypes. Die variatie is gunstig voor de biodiversiteit. We werken met zoveel mogelijk natuurvriendelijke materialen, zoals spontane begroeiing van planten of kiezen voor inheemse plantensoorten. Deze zones kunnen acht tot twintig meter breed zijn.

infographic natuurvriendelijke oevers

Welke soorten meanders zijn er?

Langs de Leie zijn er twee soorten meanders:

  • Parallelle meanders sluiten nauw aan bij de huidige Leie. Deze meanders vinden we vooral vanaf Kortrijk richting Wervik;
  • Grote, boogvormige meanders snijden de Leie bijna loodrecht. Deze meanders zijn terug te vinden vanaf Kortrijk richting Deinze.

Zit je nog met een vraag?

Contacteer ons

Publicaties