Waregem ligt langs de Leie, daar waar het kanaal Roeselare-Leie en de rivier samenvloeien. Hier doen we tal van aanpassingen om de Leie toegankelijker te maken voor grotere schepen.

Wat, waarom, wanneer?

 

Wat

In Waregem werken we aan een betere toekomst voor de binnenvaart om transport via het water een duwtje in de rug te geven. Ook doen we hier aan rivierherstel en geven we zo de natuur weer alle kansen.

Waarom

Om grotere schepen een vlotte doorgang te verlenen op de Leie, wordt de rivier verruimd. Door meer ruimte te creëren, wordt de Leie heel wat toegankelijker voor de binnenvaart.

Vanwege hun grotere laadvermogen moet er ook meer ruimte komen onder de brug die Ooigem met Desselgem verbindt. Deze schepen kunnen namelijk tot drie lagen containers vervoeren, die bovenop elkaar gestapeld zijn. Daarom komt hier een nieuwe brug.

Vlakbij de grens met Wielsbeke komt er ook een aangepaste sluis voor deze schepen. De huidige sluis is wegens haar leeftijd aan vervanging toe en is niet voorzien op grotere schepen, dus bouwen we een nieuwe.

Naast een verbeterde infrastructuur voor onze binnenvaart, hebben we in Waregem ook oog voor rivierherstel. Tussen Ooigem en Munkhof, tussen Sint-Baafs-Vijve en Oude Plaats en tussen Desselgem en Schoonaarde verbinden we oude meanders opnieuw met de Leie. De oevers worden bovendien op een natuurvriendelijke manier hersteld, zodat de rivier een waar paradijs wordt voor de ontwikkeling van typische fauna en -flora. Tot slot maken fauna-uitstapplaatsen het plaatje compleet. Hier kunnen dieren makkelijk uit het water geraken om langs de oevers op zoek te gaan naar een nestplaats of naar lekkers op het land.

Wanneer

In augustus 2020 wordt de sluis in het naburige Sint-Baafs-Vijve in gebruik genomen. De andere werken in Waregem zullen vermoedelijk starten in 2020.

Toegankelijkheid tijdens de werken

Tijdens de werken zijn er verschillende omleidingen van kracht voor fietsers, voetgangers en gemotoriseerd verkeer.

Fiets

Voetganger

Nieuws over Waregem

Veelgestelde vragen

Hieronder vind je veelgestelde vragen over deze vaarweg / locatie / aanpassing. Vind je het antwoord op jouw vraag niet, dan kan je jouw vraag steeds naar ons doorsturen.

Hoe wordt een waterweg verruimd?

De gekanaliseerde Leie is nu overal 3,5 meter diep. Om grotere schepen vlot te laten varen, moet de Leie overal 4,5 meter diep zijn. Dat doen we door de bodem af te graven. 

Daarnaast moet de waterweg ook breder worden. Hoeveel de breedte precies bedraagt, hangt af van lokale factoren en tal van andere elementen. Dat doen we door de oevers af te graven, ook onder de waterspiegel, en door bochten flauwer (en dus rechter) te maken. 

Om die extra diepte en breedte te creëren zijn baggerwerken noodzakelijk. 

Hoe verdiepen en verbreden we de waterweg?

Als je een dwarsdoorsnede van bijvoorbeeld de Leie bekijkt, zie je dat de oevers en bodem de vorm van een trapezium hebben. Bovenaan is de waterweg breed en naar onder toe wordt hij smaller. 

Wanneer we de bodem van de Leie verdiepen naar 4,5 meter, nemen we ook die smalle onderkant van de oevers mee. Om de waterweg te verbreden, worden de oevers verder afgegraven. Om ervoor te zorgen dat de oevers overeind blijven, verstevigen we ze met kaaimuren of verticale oeververdedigingen.

Verticale oeververdediging natuurlijke oever

 

Hoe verruimen we bochten?

Moderne schepen zijn langer en dus minder wendbaar. Een scherpe bocht nemen is voor hen niet zo evident. Daarom maken we de bochten breder of flauwer, zodat deze schepen vlotter kunnen doorvaren.

De bocht verbreden doen we door de oevers in die bocht aan te passen. De schuin aflopende oevers worden vervangen door nieuwe, verticale oeververdedigingen of kaaimuren. Eens de nieuwe, rechte oevers klaar zijn, wordt de overtollige grond gebaggerd. Zo krijgt een schip onder de waterspiegel meer plaats om de bocht te nemen. 

Wanneer het niet mogelijk is om een bocht te verbreden, moeten we ze flauwer maken. In dat geval gaan de aanpassingen verder dan verticale oeververdedigingen aanbrengen. De bocht wordt dan weggewerkt en rechtgetrokken. Er wordt dus een grotere hoeveelheid grond weggenomen om plaats te maken voor een passerend schip.

 

Waarom heeft een schip 7 meter doorvaarthoogte nodig?

Grotere schepen met drie lagen containers hebben een hoogte van 6,7 meter boven het wateroppervlak. Daar komt nog eens dertig centimeter schrikhoogte bij, om wat speling te hebben. Dat maakt dat alle bruggen op zeven meter moeten komen te liggen.

Waarom worden bruggen aangepast?

Grote schepen kunnen heel wat containers in één keer vervoeren, waarbij de containers tot wel drie lagen hoog gestapeld zijn. Om ervoor te zorgen dat deze schepen veilig onder een brug kunnen passeren, hebben we overal een doorvaarthoogte van zeven meter nodig. De doorvaarthoogte is de afstand tussen de waterspiegel en de onderkant van de brug.

Waarom zullen sommige meanders aangepast worden en anderen niet?

In overleg met experten, bekijken we waar we de bestaande biodiversiteit langs de Leie een extra impuls kunnen geven. De Leiemeanders worden allemaal uitvoerig onderzocht op verschillende factoren. Een van deze factoren is de waterkwaliteit. Aangezien de afgesneden Leiemeanders momenteel vaak een (veel) betere waterkwaliteit hebben dan de Leie zelf, dient de waterkwaliteit in de vaarweg eerst nog verder te verbeteren voordat de aansluiting kan gerealiseerd worden. Anders bestaat de kans dat het water ​in de meander slechter zou zijn dan voor de aanpassing. Voor bepaalde meanders, die nu reeds een grote diversiteit aan planten en dieren hebben ontwikkeld, kan daarom beslist worden deze (nog) niet in verbinding te stellen met de Leie.

 

Wat betekent diepgang?

Diepgang en diepte zijn twee verschillende dingen. De Leie, bijvoorbeeld, brengen we tot 4,5 meter diepte omdat hedendaagse schepen een diepgang van wel 3,5 meter kunnen hebben. Dat wil zeggen dat ze 3,5 meter diep in het water liggen. Om niet in aanraking te komen met de bodem of obstakels voorzien we één meter extra diepte.

De diepgang van een schip hangt af van hoe zwaar het geladen is. Hoe meer vracht een schip aan boord heeft, hoe dieper het in het water ligt.

Wat is een fauna-uitstapplaats?

In het verleden werden rivieren aangepast voor de binnenvaart. Dat gebeurde door deze rivieren rechter te maken of te kanaliseren. Bij gekanaliseerde rivieren zoals de Leie of kanalen zoals het Afleidingskanaal van de Leie vormen de steile oevers een gevaarlijke barrière voor diverse diersoorten. Daarom bouwen we op heel wat plaatsen fauna-uitstapplaatsen.

Vogels hebben geen probleem om vanop het water hun vleugels open te slaan en aan land te gaan. Voor dieren die lopen, kruipen of kronkelen is dat wel anders. Daarom bouwen we aan de waterkant een soort trapje, waardoor ze makkelijk op het droge geraken.

Wat is een kaaimuur?

Een kaaimuur is een verticale oeververdediging, of ook wel versteviging, waar schepen kunnen aanmeren om hun vracht in en uit te laden. Elke kaaimuur is dus een oeververdediging, maar niet elke oeververdediging is een kaaimuur.

Wat is een landhoofd?

Een landhoofd, ook wel bruggenhoofd genoemd, is de constructie waarop een brug steunt. Een brugdek weegt namelijk erg veel. Daarom moet je de plek waar de brug landt op de oever verstevigen. 

Wat is een verticale oeververdediging?

Wanneer het gaat over oeverconstructies, wordt nogal vaak de term ‘kaaimuur’ gebruikt. Dit is echter niet overal correct. Vaak gaat het ook over een verticale oeververdediging.

Door een verticale oeververdediging aan te brengen, creëren we een zogenaamd bakprofiel in de waterloop. Dit wil zeggen dat de oevers recht in plaats van schuin naar beneden lopen. Dit geeft een constante waterdiepte over de volledige breedte van de waterweg en dus is er meer ruimte voor scheepvaart.

Een natuurlijke oever heeft schuin aflopende randen en geen verticale.

infographic vertikale oeververdediging natuurlijke oever

Wat zijn baggerwerken?

De term ‘baggeren’ omvat alle werken die nodig zijn om zand, slib en ander materiaal weg te halen van de waterbodem.

Het woord ‘baggeren’ komt van ‘bagger’. Bagger is slib dat ontstaat door plantenresten, afval, bodemmateriaal en bladeren die zich vastzetten op de bodem van vaarwegen. Als het baggerslib te dik wordt, kan dit het scheepvaartverkeer hinderen. Daarom wordt het dan ook verwijderd. 

Bijna alle baggerslib dat naar boven gehaald wordt uit waterlopen, zoals de Leie en het Afleidingskanaal van de Leie, is van goede milieuhygiënische kwaliteit. Het slib zal gebruikt worden om de vroegere zandwinningsput op de grens Oostakker-Lochristi weer op te vullen. 

Wat zijn meanders?

Meanders zijn natuurlijke lussen in de waterloop, het bewijs van een kronkelende rivier. Honderden jaren geleden kende de Leie nog vele meanders. Door de eeuwen heen werd de rivier stelselmatig rechtgetrokken om ze beter bevaarbaar te maken voor de binnenvaart. De vroegere meanders zijn dan ook in de meeste gevallen afgesloten van de gekanaliseerde Leie. Sommige zijn gedempt, andere worden gebruikt als visvijver of liggen er verlaten bij. Met het project willen we waar mogelijk de Leiemeanders opnieuw verbinden met de rivier.

Wat zijn natuurvriendelijke oevers?

In het verleden werden heel wat rivieren geschikt gemaakt voor de binnenvaart. Daardoor hebben de oevers van deze rivieren hun natuurlijke waarde door de jaren heen verloren. Deze oevers worden hersteld op een natuurvriendelijke manier om economie en natuur weer hand in hand te laten gaan. 

Op heel wat plaatsen langs de rivier de Leie worden zogenaamde vooroevers gebouwd door stalen wanden of palen te plaatsen tussen de oever en de waterweg. Zo beschermen ze de eigenlijke oever tegen de golfslag van de schepen. Ook ontstaan hierdoor luwe, ondiepe zones die gevuld worden met water uit de rivier. Zo vormen er zich plekken die een waar paradijs zijn voor de ontwikkeling van typische fauna en flora. Verder worden lokaal diepere zones beschermd, om zo vispopulaties een veilige verblijfplaats te bieden. 

We gebruiken een variatie van verschillende methodes voor een natuurvriendelijke herstel. Het kan gaan om open water of moeraszones, maar ook natte, vochtige of drogere natuurtypes. Die variatie is gunstig voor de biodiversiteit. We werken met zoveel mogelijk natuurvriendelijke materialen, zoals spontane begroeiing van planten of kiezen voor inheemse plantensoorten. Deze zones kunnen acht tot twintig meter breed zijn.

infographic natuurvriendelijke oevers

Welke soorten meanders zijn er?

Langs de Leie zijn er twee soorten meanders:

  • Parallelle meanders sluiten nauw aan bij de huidige Leie. Deze meanders vinden we vooral vanaf Kortrijk richting Wervik;
  • Grote, boogvormige meanders snijden de Leie bijna loodrecht. Deze meanders zijn terug te vinden vanaf Kortrijk richting Deinze.

Zit je nog met een vraag?

Contacteer ons

Publicaties